ŞALVAR VE PANTOLON

[kobali]

Şalvar ve çeşitleri:

Şalvar veya pantolon giymek, "savaşçı kavimlere" ait bir giyim adeti idi. Ata binen herkes bir pantolon giymek zorundaydı. Hele yaşamları at üzerinde geçenler için, durum daha da farklıydı. Çinde, Hunlardan önce pantolon yoktu. Ancak atlı birlikler kurulmağa başladıktan sonra, pantolon giyme mecburiyeti ortaya çıktı. "Hunların pantolonlarından" ilgi ile söz açarlardı. Daha doğudaki Moğol kavimlerinde de pantolon giyinmek, çok yaygın bir adet idi.

Yalnız Türklerin üzerlerine uzun bir kaftan giymeleri sebebiyle, pantolonları dıştan kapanıyor ve adeta bir içdon, "iç giyim" şeklinde görünüyordu. Bu sebeple kaynaklarımız pantolonları, içdonlar içinde sayarlardı. Ayrıca pantolon, çizmeleri de diz kapağına kadar örtmüş oluyorlardı. Bu sebeple kaynaklarımızda pantolon iç elbiseler arasına girmiş görülüyordu. Fakat at üzerinde uzun bir yolculuğa çıkmak isteyen bugünkü Kazaklar ise salbar, yani şalvar dedikleri, geniş bir seyahat pantolunu giyerlerdi. Salbar sözü Ortaasyada çok yaygındır. Aslında, farsça şalvardan gelme bir sözdür., bazı yerlerde büsbütün türkçeleşerek, çalbar şekline de girmiştir. Kazakların bu seyahat pantolonları, kaftanların bütün eteklerini de içine alacak kadar geniştir. Bu pantolonlar, "yumuşak deriden işlenerek yapılmış ve sarıya boyanmıştır. Zenginlerin bu deri pantolonları ise, örgülerle dıştan süslenmişdir". Yine Radlof'a göre "yünden ve daha başka şeylerle örülmüş pantolonlar" da varmış. Fakat deri olmayan bu şalvarları giyenler çok komik oluyorlarmış. Çünkü kaftanın etekleri yün pantolonun içine sokunca, en zayıf kimseler bile, dev gibi görünürlermiş.

[kobali]

Deri pantolon:

"Deriden yapılmış pantolonlar" : Radlof'un yukarıdaki açıklamalarından da anlaşılacağı üzere deri pantolonlar, uzun at yolculuklarına çıkacaklar için, mecburi ve vazgeçilmez bir giyim şekli idi. Atları olan diğer Ortaasyalıların giyimi de, yine "deri pantolun, çizme ve kürk" ten meydana geliyordu. Ziraatçı olan Tarançı Türklerinde ise, durum başka idi. Onlar daha çok, ketenden yapılmış, ince ve geniş şalvarlar giyinirlerdi. Eski Türklerin giyimleri de, aynı yaşam şartlarına mantık yoluna göre değişiyordu.

Demirçağına ait Türk mezarlarında ise daha çok, "paçaları dar" pantolonlara rastlanıyordu. Bu pantolonlarda ayrıca, "paça bağları " da görülüyordu. Öyle anlaşılıyor ki, "dar paçalı pantolonlar, çizme ve dizlik giyebilmek için", daha uygun ve rahat oluyorlardı.

"İki türlü pantolon" tipi ayırmak, bu duruma göre mecburi görünmektedir. 1) Seyahat ve savaş pantolonları. 2) Günlük pantolonlar. Seyahat ve savaş pantolonları herhalde deriden ve günlük şalvarlar da kumaştan yapılmış olsa gerekti.